Yapay zeka (YZ),iş dünyasında giderek daha fazla rol oynamaya başlıyor. Özellikle insan kaynakları (İK) süreçlerinde yaşanan değişimler dikkat çekici boyutlara ulaştı. Yapılan bir araştırmaya göre, yöneticilerin önemli bir kısmı işten çıkarma, zam ve terfi gibi kritik kararları alırken yapay zekadan destek alıyor, hatta bazı durumlarda nihai kararı tamamen yapay zekaya bırakıyor.

Yapay Zeka İşten Çıkarma Kararlarında Etkili Mi?

ResumeBuilder.com tarafından gerçekleştirilen ve 1.342 yöneticinin katıldığı bir araştırma, yapay zekanın işten çıkarma süreçlerindeki etkisini çarpıcı bir şekilde ortaya koyuyor. Araştırmaya göre, yöneticilerin %66'sı işten çıkarma süreçlerinde yapay zekadan destek aldığını belirtiyor. Hatta bu yöneticilerin %64'ü yapay zeka sistemlerini doğrudan sürece dahil ediyor. Daha da şaşırtıcı olanı ise, her beş yöneticiden birinin son kararı tamamen yapay zekaya bırakması.

Peki, bu durumun arkasında yatan sebepler neler olabilir? İşletmeler, yapay zeka sayesinde daha hızlı ve verimli kararlar almayı hedefliyor olabilir. Ayrıca, yapay zeka sistemlerinin insan kaynaklı önyargıları ortadan kaldırabileceği düşüncesi de bu tercihlerde etkili olabilir. Ancak, bu durum aynı zamanda etik ve sorumluluk konularında da önemli soruları gündeme getiriyor.

Terfi ve Zam Kararlarında Yapay Zeka Kullanımı

Yapay zekanın etkisi sadece işten çıkarma kararlarıyla sınırlı değil. Araştırma sonuçlarına göre, yöneticilerin %78'i zam, %77'si ise terfi kararlarında yapay zeka araçlarına başvurduğunu ifade ediyor. Bu durum, yapay zekanın İK süreçlerinin neredeyse tamamında etkili olmaya başladığını gösteriyor.

En çok kullanılan yapay zeka sistemleri arasında ise ChatGPT, Microsoft Copilot ve Google Gemini gibi büyük dil modelleri (LLM) yer alıyor. Bu sistemler, çalışanların performans verilerini analiz ederek, terfi ve zam gibi konularda yöneticilere öneriler sunabiliyor. Ancak, bu durum aynı zamanda yapay zeka sistemlerinin tarafsızlığı ve adil kararlar alıp alamayacağı konusunda endişeleri de beraberinde getiriyor.

Yapay zekanın karar mekanizması haline gelmesi, bireyler üzerinde de psikolojik etkiler yaratabiliyor. Bazı kullanıcıların sohbet botlarını bilinçli varlıklar gibi görmeye başladığı ve bu durumun "ChatGPT psikozu" olarak adlandırıldığı belirtiliyor. Bu durumun boşanmalardan iş kayıplarına kadar uzanan olumsuz sonuçlara yol açabileceği ifade ediliyor.

Yapay zeka sistemlerinin tarafsızlığı ve doğru bilgi üretme yeteneği de önemli bir tartışma konusu. Yapay zeka modelleri, kullanıcıyı memnun etme eğilimleri nedeniyle önyargılı kararlar alabiliyor. Ayrıca, LLM sistemlerinin "halüsinasyon" olarak adlandırılan gerçek dışı bilgi üretme sorunu da hala çözülebilmiş değil. Bu durum, yapay zeka tarafından alınan kararların doğruluğunu sorgulatıyor.

Sonuç olarak, yapay zekanın iş dünyasındaki rolü giderek artıyor ve bu durum İK süreçlerinde önemli değişikliklere yol açıyor. Yapay zeka, işletmelere verimlilik ve hız kazandırırken, aynı zamanda etik, sorumluluk ve psikolojik etkiler gibi önemli soruları da gündeme getiriyor. Bu nedenle, yapay zeka sistemlerinin kullanımı konusunda dikkatli ve bilinçli olmak gerekiyor. Aksi takdirde, yapay zekanın faydalarından yararlanırken, olumsuz sonuçlarıyla da karşı karşıya kalabiliriz.