Türkiye cezaevlerindeki doluluk oranı, son aylarda yaşanan artışlarla birlikte alarm veriyor. Mevcut kapasitenin ciddi şekilde aşıldığı cezaevlerinde, yeni önlemler alınmaya çalışılıyor. Peki, bu artışın nedenleri neler ve hükümet bu soruna nasıl bir çözüm bulmayı planlıyor?
Cezaevlerindeki Doluluk Oranı Artışı: Rakamlarla Durum
Mezopotamya Ajansı'nın haberine göre, Türkiye'deki cezaevlerinde son 3 ayda 14 bin 478 kişilik bir artış yaşandı. Cezaevlerinin toplam kapasitesi 299 bin 940 kişi olmasına rağmen, mevcut durumda 398 bin 694 kişi cezaevlerinde bulunuyor. Bu durum, cezaevlerinin kapasitesinin 98 bin 754 kişi aşıldığı anlamına geliyor. Mart ayı verilerine göre, Türkiye'deki 395 cezaevinin doluluk oranı %133,93'e ulaşmış durumda.
Bu artışın nedenleri arasında, özellikle son dönemde artan tutuklamalar ve yargılamalar gösteriliyor. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'na yönelik operasyonlar ve bu kapsamda yapılan tutuklamaların, cezaevlerindeki doluluk oranını daha da artırdığı belirtiliyor.
- Cezaevi kapasitesi: 299 bin 940 kişi
- Mevcut tutuklu sayısı: 398 bin 694 kişi
- Kapasite aşımı: 98 bin 754 kişi
Cezaevi Sayısı Azalırken, Tutuklu Sayısı Neden Artıyor?
Adalet Bakanlığı verilerine göre, son dönemde 10 cezaevi kapatılmasına rağmen, tutuklu ve hükümlü sayısında önemli bir artış yaşandı. Ocak ayında 384 bin 216 olan tutuklu sayısı, Şubat ayında 392 bin 456'ya yükseldi. Mart ayında ise bu sayı, Ocak ayına göre 14 bin 478 kişi artarak 398 bin 694'e ulaştı. Bu durum, cezaevi sayısının azalmasına rağmen, tutuklu sayısındaki artışın devam ettiğini gösteriyor.
Cezaevlerindeki bu artış, 2000'li yılların başından beri devam ediyor. 2000 yılında 49 bin 512 olan tutuklu ve hükümlü sayısı, 2023'te 398 bin 694'e ulaşarak yaklaşık 8 kat arttı. Bu durum, Türkiye'deki cezaevi sisteminin ciddi bir baskı altında olduğunu gösteriyor.
Bu konuda Adalet Bakanlığı henüz Nisan ayı verilerini açıklamadı, ancak uzmanlar Nisan ayındaki cezaevi doluluk oranının bir önceki aya göre artış göstereceği tahmin ediyor.
Çözüm Arayışları ve Yeni Cezaevi Projeleri
Cezaevlerindeki kapasite sorununa çözüm bulmak amacıyla, Adalet Bakanlığı yeni cezaevi projeleri geliştiriyor. Toplam maliyeti 23,5 milyar TL olması beklenen 11 yeni cezaevi inşa edilmesi planlanıyor. Bu cezaevlerinin 2027'de tamamlanması hedefleniyor ve 2025 bütçesinden 1,2 milyar TL ödenek ayrıldı.
Ancak, hak örgütleri bu çözümün yeterli olmadığını savunuyor. Onlara göre, cezaevlerindeki doluluk oranının temel nedeni, otoriterleşen politikalar ve düşünce özgürlüğünün kısıtlanması. Bu nedenle, demokratik adımlar atılarak, kovuşturma süreçlerinin daha adil ve şeffaf hale getirilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Cezaevlerindeki doluluk oranının artması, sadece fiziksel koşulları değil, aynı zamanda cezaevi personelinin üzerindeki yükü de artırıyor. Adalet Bakanlığı'nın 2025 verilerine göre, cezaevlerinde görev yapan personel sayısı 63 bin 214 olurken, bu cezaevlerinin gideri için 2025 bütçesinden ayrılan ödenek 18,5 milyar lira. Bu rakam, 2024'teki 14,2 milyar liraya kıyasla yüzde 30'luk bir artışa denk geliyor.
Türkiye cezaevlerindeki doluluk oranının artması, hem mahkumların yaşam koşullarını olumsuz etkiliyor, hem de cezaevi sisteminin sürdürülebilirliğini tehdit ediyor. Bu nedenle, sorunun temel nedenlerine inilerek, daha kapsamlı ve uzun vadeli çözümler üretilmesi gerekiyor. Aksi takdirde, cezaevlerindeki doluluk sorunu, Türkiye'nin önemli bir gündem maddesi olmaya devam edecek.
