İstanbul'da yaşanan son deprem, yapı güvenliği konusunu tekrar gündeme getirdi. Özellikle bitişik nizam yapıların güvenliği, vatandaşların en çok merak ettiği konuların başında geliyor. Peki, bitişik nizam yapılar gerçekten daha mı riskli? Bir binanın sağlamlığını etkileyen faktörler nelerdir? İşte bu soruların cevaplarını, İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi, Yapı ve Deprem Mühendisliği Laboratuvarı'ndan Prof. Dr. Ercan Yüksel'in açıklamalarıyla derledik.
Bitişik Nizam Yapılar ve Deprem Güvenliği
Bitişik nizam yapılar, özellikle İstanbul gibi yoğun nüfuslu şehirlerde sıkça karşılaşılan bir yapılaşma türüdür. Bu tür yapılarda, binalar birbirine bitişik şekilde inşa edilir. Peki, bu durum binaların deprem güvenliğini nasıl etkiler? Prof. Dr. Ercan Yüksel'e göre, bitişik nizam yapıların deprem güvenliği, binanın inşa kalitesi, malzeme seçimi ve projelendirme aşamalarındaki hassasiyetlere bağlıdır. Eğer bir bitişik nizam yapı, güncel deprem yönetmeliklerine uygun olarak inşa edilmişse, diğer binalarla arasındaki etkileşim, yapının genel davranışını olumlu yönde etkileyebilir.
Ancak, bitişik nizam yapıların bazı riskleri de bulunmaktadır. Özellikle farklı yüksekliklere sahip bitişik binaların deprem sırasındaki davranışları farklı olabilir. Bu durum, binalar arasında çarpmalara ve gerilmelere neden olabilir. Bu nedenle, bitişik nizam yapıların projelendirme aşamasında, bu tür etkileşimler dikkate alınmalı ve gerekli önlemler alınmalıdır.
- Bitişik nizam yapıların deprem güvenliği, inşa kalitesine bağlıdır.
- Farklı yükseklikteki bitişik binalar risk oluşturabilir.
- Projelendirme aşamasında etkileşimler dikkate alınmalıdır.
Bina Güvenliğini Etkileyen Diğer Faktörler
Bitişik nizam yapılar dışında, bir binanın deprem güvenliğini etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri şunlardır:
- Zemin Etüdü: Binanın inşa edileceği zeminin özellikleri, deprem davranışını önemli ölçüde etkiler. Zemin etüdü yapılmadan inşa edilen binalar, depremde daha büyük risk altındadır.
- Yapı Malzemesi: Kullanılan yapı malzemelerinin kalitesi, binanın dayanıklılığını doğrudan etkiler. Özellikle beton kalitesi ve donatıların doğru yerleştirilmesi büyük önem taşır.
- Proje ve Uygulama: Binanın projesi, güncel deprem yönetmeliklerine uygun olmalı ve uygulama aşamasında projeye sadık kalınmalıdır.
- Mevcut Hasarlar: Binada mevcut çatlaklar, kolon ve kirişlerdeki hasarlar, deprem güvenliğini azaltır. Bu tür hasarların uzmanlar tarafından incelenmesi ve gerekli güçlendirme çalışmalarının yapılması önemlidir.
Prof. Dr. Yüksel'in de belirttiği gibi, bir binanın deprem güvenliğini değerlendirirken sadece bitişik nizam olup olmadığına değil, yukarıda sayılan tüm faktörlere dikkat etmek gerekmektedir.
Riskli Yapılar Nasıl Tespit Edilir?
Peki, oturduğumuz binanın riskli olup olmadığını nasıl anlarız? Riskli yapı tespiti, lisanslı kuruluşlar tarafından yapılır. Bu kuruluşlar, binanın mevcut durumunu detaylı bir şekilde inceler ve bir rapor hazırlarlar. Raporda, binanın deprem güvenliği açısından riskli olup olmadığı belirtilir. Eğer bina riskli bulunursa, yıkım kararı alınabilir veya güçlendirme çalışmaları yapılabilir.
Riskli yapı tespiti sürecinde aşağıdaki adımlar izlenir:
- Bina sahibi veya yöneticisi, lisanslı bir kuruluşa başvurur.
- Kuruluş, binada detaylı incelemeler yapar.
- İnceleme sonucunda bir rapor hazırlanır.
- Rapor, ilgili belediyeye sunulur.
- Belediye, raporu değerlendirir ve gerekli kararları alır.
Sonuç olarak, deprem gerçeğiyle yaşamayı öğrenmeli ve yapı güvenliği konusunda bilinçli olmalıyız. Bitişik nizam yapıların güvenliği de dahil olmak üzere, binalarımızın sağlamlığını etkileyen tüm faktörleri dikkate alarak, gerekli önlemleri almalıyız. Unutmayalım ki, güvenli yapılar, güvenli bir geleceğin temelini oluşturur.
